Nederland Waterland!

Water is onlosmakelijk verbonden met de Nederlandse cultuur. We zijn experts in waterbeheersing, met een lange geschiedenis van hoogheemraad- en waterschappen, Rijkswaterstaat, molens en andere gemalen, droogmakerijen, polders, de prestigieuze Deltawerken, Rijksmonument Waterloopbos en een wereldwijd gerenommeerde private sector. We gebruikten water om onszelf te verdedigen, met de aanleg van verschillende waterlinies.
Waarvan de Stelling van Amsterdam zelfs op de Unesco Werelderfgoedlijst staat en de Nieuwe Hollandse Waterlinie daar hopelijk snel bij komt. We bevaren al eeuwenlang de zeeën en oceanen, hebben één van de grootste havens in de wereld, vinden leren zwemmen net zo gewoon als leren fietsen, gaan graag het water op in de sloep, zeilboot of op de SUP en krijgen massaal last van een niet-gevaarlijke koortsvariant op het moment dat het begint te vriezen… 

Kortom, water zit ons letterlijk en figuurlijk in het bloed en met bijna alle aspecten van het dagelijks leven verweven.

Des te vreemder is het dat, ondanks dat Nederland wereldwijd koploper is in wonen op het water, met 10.000 voormalige bedrijfsvaartuigen, vissersschepen, sleepboten, fantasievolle woonvaartuigen, woonarken en luxe watervilla’s, het tegelijkertijd soms nog steeds gezien wordt als een vreemde eend in de bijt.

Tegenover de goede voorbeelden van duurzame waterwoon initiatieven zoals “Schoonschip” in Amsterdam, staan ook nog steeds voorbeelden van gemeenten die er een uitsterfbeleid op nahouden voor waterwonen of het zelfs actief saneren. Juridische bescherming is vaak slecht geregeld en laagdrempelige financiering nog lastiger geworden sinds ING (de enige in heel Nederland bij wie je een volledige hypotheek kon krijgen) geen hypotheken meer verstrekt.

Dus op de één of andere manier is de collectieve watertrots niet voelbaar (of zichtbaar) in het imago van het waterwonen… behalve bij de waterbewoners zelf! Vanuit schippersfamilies wordt het waterwonen al eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven. Waterbewoners zijn vaak enorm trots op hun woonplek en verknocht aan hun manier van wonen.
Ze delen opvallend vaak dezelfde beleving, gewoonten en gebruiken, waarin termen als ‘vrijheid, het bijzonder binnenvallende licht, altijd een vakantiegevoel en dichtbij de natuur’ veel gebruikt worden. Als waterbewoners elkaar voor het eerst ontmoeten, heerst er een gevoel van herkenbaarheid en gemeenschappelijke identiteit.

Waterwonen is in die zin geen ‘gewone’ huisvesting; het is een manier van leven, met een eigen cultuur.
Verder is het waterwonen met een grote diversiteit aan verschijningsvormen alom aanwezig en daarmee bepalend voor het landschappelijke en stadsbeeld van Nederland. Zo is het typisch Hollandse plaatje van historische vaartuigen en woonarken in de Amsterdamse grachten onverminderd populair bij buitenlandse toeristen.

Door samenwerking met al de waterwoon-organisaties en door middel van plaatsing van waterwonen op de immateriële erfgoedlijst, willen wij nog meer opkomen voor onze belangen en zorgen voor een landelijk beleidskader, want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde! op het water wonen!

Erfgoed waterwonen stelt zich daarbij ten doel:

• Het waterwonen te normaliseren en een rechtsgelijkheid te verkrijgen, zoals bij alle andere woonvormen ten aanzien van wettelijke (sociale huur) bescherming, financiering en verzekering.
• Dat er een (landelijk) beleidskader komt ten aanzien van nieuwe en bestaande ligplaatsen en waterwonen gestoeld op de huidige omstandigheden, o.a. de huidige woningnood en de behoeften van waterbewoners.
• De cultuur van het waterwonen (op een vaste plaats of reizend) te behouden en duurzaam toekomstbestendig te maken.
• De keuzevrijheid voor het waterwonen te behouden en te borgen voor de toekomst;
• bewustwording te stimuleren van het belang van ons immateriële erfgoed waterwonen;
• bewustwording te stimuleren van de kwaliteiten en voordelen van waterwonen;

Om deze doelstellingen te dienen wil de Erfgoed Waterwonen inzetten op de drijvende kracht van de erfgoedgemeenschap; de ‘community’.

Nanette Elfring

Ons borgingsplan:

Borgingsacties

2023-2025

• Een bundeling van kennis rondom waterwonen maken door middel van een handboek, met daarin onder andere informatie over waterwonen in omgevingswetgeving; informatie van waterwoon-organisaties zoals de landelijke woonboten organisatie; en het rapport: ‘Een trotse toekomst voor het waterwonen’
• Dit handboek aanbieden aan nieuwe waterbewoners, Vereniging Nederlandse Gemeentes, andere overheden, banken en verzekeraars
• Archieven en documentatie, nu veelal versnipperd, in kaart brengen
• Meer kennis vergaren op het gebied van waterwoningen verduurzamen
• Een netwerk opbouwen via LinkedIn, Facebook, Zoomvergaderingen en zo verbintenis bewerkstelligen tussen het ‘oude’ en ‘nieuwe’ waterwonen, oftewel het stimuleren van oude en nieuwe subculturen waterwonen met uitwisseling van (duurzame) ideeën
• Onderzoeken of wonen op het water een uitkomst is voor lage inkomens, zoals studenten en sociale starters, naar voorbeeld van de Denemarken drijvende containerwoningen en de Duurzame Wikkelboat
• In overleg met hypotheekverstrekkers om te onderzoeken of zij financieringsmogelijkheden zien m.b.t. het duurzaam waterwonen, idem voor verzekeringsmaatschappijen

Borgen van immaterieel erfgoed

Borgen, beschermen, safeguarden. Wat is het eigenlijk?

Het UNESCO Verdrag inzake Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed heeft als doel het ‘beschermen’ van immaterieel erfgoed. In de Engelstalige tekst wordt het safeguarding genoemd. Maar wat wordt daar nou eigenlijk mee bedoeld?

Wat bedoelt UNESCO met borging?

‘Het nemen van bewuste acties om het immaterieel erfgoed levend te houden, om zorg te dragen voor continuïteit in de beoefening en het doorgeven ervan en het behouden van de waarden en functies die het heeft voor de betrokken gemeenschap’

‘Het bepalen van borgingsacties start altijd met het in kaart brengen van het immaterieel erfgoed en de problemen voor de beoefening en/of het doorgeven ervan. Die kunnen bestaan uit acties op het gebied van identificatie, documentatie, promotie, onderzoek, bewustzijn verhogen, doorgeven door formele en non formele educatie.’

Borgingsacties hebben dus als doel het immaterieel erfgoed levend te houden en te zorgen dat het erfgoed voortgezet kan worden. Het besef dat erfgoed van vorige generaties is overgenomen en door de huidige generatie ook weer door wordt gegeven, is daarbij belangrijk. Er moet historisch besef, maar ook een toekomstgerichte blik uit spreken.

Website kenniscentrum immaterieel erfgoed Nederland